Kentten Köye Tersine Göçü Sağlamak Mümkün mü?

Geçtiğimiz günlerde doğduğum ve çocukluk yıllarımın geçtiği Kula’nın köyleriniz ziyaret ettim. Milletvekili olduğum dönemde Eroğlu Sulama Göleti, Bebekli Göleti, Çelengöz Göleti, Yurtbaşı Göleti, Gökçeören Göleti gibi sulama göletlerinin yapımına vesile olmuştum. Bu göletler sayesinde sulanabilir alanların artması, salatalık ekimi, slaj ekimleri ve büyükbaş hayvancılığın yaygınlaşması, gölette balık avcılığı gibi yeni imkanlar sonucu köyün gelirleri kısmen artmış ve araziler değer kazanmıştır.

Ancak ne var ki, köydeki genç nüfusun çoğunun yakın şehirlere göç etmesi nedeniyle tarımda çalışacak işçi sorunu hat safhaya çıkmış, Güneydoğu Anadolu ve Suriyeli mülteciler gibi dışarıdan yaklaşık 1.000 kişiye yakın mevsimlik işçinin köyde tarlalarda oluşturulan çadırlarda yaşadığını gözlemledik. Mevsimlik işçiler olmasa tarım ve hayvancılığı sürdürmek neredeyse imkansız görünüyor. Bu durum pek çok Anadolu köyünde benzerlik gösteriyor.

Cumhuriyetin ilk 100 yılında nüfus kırsaldan kentlere kaydı. 1985'te yapılan nüfus sayımında ise, ilk kez kent nüfusunun kırsal nüfusu geçtiği görüldü. TÜİK'in son açıkladığı verilere göre, günümüzde Türkiye nüfusunun 93,4'ü kentlerde yaşıyor.

Son yıllarda büyükşehirlerde yaşayan insanların sayısı giderek artıyor. 1990-2022 yılları arasında geçen 32 yılda nüfus 54 milyondan 85 milyona yükselerek yüzde 51 arttı. Bu durum büyükşehirlere bir yük oluşturduğu gibi trafik, gürültü, çarpık kentleşme gibi sorunlarla yaşam kalitesini de olumsuz etkiliyor. Aynı dönemde tarım arazileri ise yüzde 14 azaldı. Gün geçtikçe kullanılmayan tarım arazilerinin oranı artıyor. Verimli tarım arazileri atıl duruma düşüyor.

Tarım ve hayvancılık, yüzyıllardır Türkiye ekonomisinin bel kemiği olmuştur. Ülkemizin zengin toprakları ve çeşitliliği, tarım ve hayvancılığa elverişli bir ortam sunarken, bu sektörler aynı zamanda kırsal kesimde yaşayan milyonlarca insanın geçim kaynağını oluşturmuştur.

Tarımsal üretimdeki düşüş, kırsal alanlardan şehirlere göçü hızlandırırken, şehirlerdeki nüfus yoğunluğunun artması ise yeni sorunları beraberinde getirmektedir. Bu noktada, tarım ve hayvancılığın yeniden canlandırılması, sadece ekonomik kalkınma için değil, aynı zamanda sosyal dengelerin korunması için de hayati önem taşımaktadır.

Tarım ve hayvancılığı hızlı bir şekilde canlandırmak için, Türkiye’nin mevcut şartlarına uygun, sürdürülebilir ve yenilikçi stratejiler geliştirilmesi gerekmektedir. Bu stratejilerin başında, teknolojinin etkin kullanımı, çevre duyarlılığı, eğitim ve bilinçlendirme faaliyetleri gelmektedir. Ayrıca, köye dönüş projeleri ve kırsal kalkınma politikaları da bu sürecin ayrılmaz bir parçası olmalıdır.

Bu konuda yapılması gerekenleri başlıklar altında izah etmeye çalışacağım.

1) Köye Dönüş Kredileri: Köye dönen genç çiftçilere ve girişimcilere yönelik hibe ve düşük faizli kredi programları oluşturulmalıdır. Bu finansal destekler, tarım ve hayvancılık faaliyetlerinin başlamasını ve geliştirilmesini kolaylaştıracaktır.

2)Altyapı ve Hizmetlerin İyileştirilmesi: Köyler yaşanabilir, altyapısı yapılmış ve sosyal imkanlara kavuşturulmuş olursa geri dönüş için önemli bir adım atılmış olacaktır.

• Sağlık Hizmetleri: Köylerde sağlık hizmetlerinin iyileştirilmesi ve erişilebilir hale getirilmesi, köye dönüşü teşvik edecektir. Mobil sağlık ekipleri ve kırsal sağlık merkezleri kurulmalıdır.

• Eğitim İmkanları: Köylerdeki okulların modernizasyonu ve eğitim kalitesinin artırılması, ailelerin köye dönüş kararlarını olumlu yönde etkileyecektir. Ayrıca, mesleki eğitim merkezleri açılmalıdır.

3)Ekonomik Teşvikler ve Girişimcilik: Kooperatifçilik, girişimcilik, tesis yapımı ve sürdürülebilirlik konusunda gençlerin önü açılmalıdır.

• Mikro Kredi ve Finansal Destek: Köyde tarım ve hayvancılık faaliyetlerine başlamak isteyenler için mikro kredi ve finansal destek programları oluşturulmalıdır. Bu destekler, küçük ölçekli tarımsal işletmelerin kurulmasını teşvik edecektir.
• Kooperatifler ve Birlikler: Tarımsal kooperatiflerin ve üretici birliklerinin desteklenmesi, küçük çiftçilerin birlikte hareket ederek ekonomik avantajlar elde etmesini sağlayacaktır. Kooperatifler, pazarlama ve satış süreçlerini kolaylaştırabilir.

4)Tarım ve Hayvancılık Eğitim Programları: Tarım ve hayvancılık konusunda eğitim ve danışmanlık hizmetleri, çiftliklerin izlenmesi, sorunlu alanların düzeltilmesi önemli bir adım olur.

• Eğitim ve Danışmanlık Hizmetleri: Köyde yaşayanlara ve geri dönenlere yönelik tarım ve hayvancılık eğitim programları düzenlenmelidir. Bu programlar, modern tarım teknikleri, hayvancılık yönetimi ve sürdürülebilirlik konularında bilgi sağlamalıdır.

• Çiftçi Danışmanlık Merkezleri: Köylerde çiftçilere teknik destek ve danışmanlık hizmeti verecek merkezler kurulmalıdır. Bu merkezler, çiftçilerin verimliliğini artırmak için gerekli bilgileri sunulmalıdır.

5)Altyapı Yatırımları: Başta ulaşım, iletişim gibi hizmetler yapılmalıdır. Köy arazi yolları yapımı tamamlanmalıdır. Su ve elektrik sorunları çözülmelidir.

• İnternet Erişimi: Kırsal alanlarda internet altyapısının geliştirilmesi, bilgiye erişimi kolaylaştıracak ve e-ticaret gibi faaliyetlerin yapılabilmesini sağlayacaktır. İnternet erişimi, köyde yaşamı daha cazip hale getirebilir.
• Ulaşım İmkanları: Köylerin şehir merkezlerine olan ulaşım imkanlarının iyileştirilmesi, köyde yaşamayı ve çalışmayı daha cazip hale getirecektir. Yol, ulaşım ve toplu taşıma projeleri bu kapsamda değerlendirilebilir.

6)Kırsal Turizmin Teşvik Edilmesi: Kırsal turizm teşvik edilmeli, sosyal çalışmalar artırılmalıdır. Köylerde tarımsal eğitimler yapılmalı, halkın doğru ve bilimsel verilerle hareket etmesi sağlanmalıdır.

• Agro-Turizm ve Ekoturizm: Köylerde agro-turizm ve ekoturizm faaliyetlerinin teşvik edilmesi, hem ekonomik gelir sağlamak hem de köylerin cazibesini artırmak için etkili bir strateji olabilir. Konaklama tesisleri, doğal yaşam turları ve çiftlik ziyaretleri organize edilebilir.
• Kültürel ve Tarihi Mirasın Korunması: Köylerdeki kültürel ve tarihi mirasın korunması ve tanıtılması, turizm faaliyetlerini artırabilir. Yerel festivaller ve etkinlikler, köy yaşamının cazibesini artırabilir.

7)Köylerde Sosyal ve Kültürel Faaliyetlerin Desteklenmesi

• Sosyal Alanlar ve Etkinlikler: Köylerde sosyal alanların ve kültürel etkinliklerin artırılması, köyde yaşamayı daha çekici hale getirecektir. Parklar, spor alanları ve kültürel merkezler kurulmalıdır.
• Köy Tiyatroları ve Halk Oyunları: Köylerde yerel tiyatro grupları ve halk oyunları ekipleri kurulmalı, bu tür etkinlikler teşvik edilmelidir. Sosyal ve kültürel etkinlikler, köydeki sosyal yaşamı canlandırabilir.

8)Kırsal Kalkınma Projeleri

• Yerel Ürünlerin Pazarlanması: Köylerde üretilen yerel ve organik ürünlerin pazarlanması için pazar yerleri ve satış noktaları oluşturulmalıdır. E-ticaret platformları ile yerel ürünlerin daha geniş kitlelere ulaştırılması sağlanabilir.
• İşleme ve Paketleme Tesisleri: Tarımsal ürünlerin işlenmesi ve paketlenmesi için tesisler kurulmalı, bu tesisler kırsal alanda istihdam yaratacaktır. Ürünlerin katma değerini artırarak ekonomik kalkınmaya katkı sağlayabilir.

9)Doğal Kaynakların Sürdürülebilir Kullanımı
• Yenilenebilir Enerji Kaynakları: Köylerde yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı teşvik edilmelidir. Güneş ve rüzgar enerjisi gibi kaynaklar, hem enerji maliyetlerini düşürür hem de çevre dostu çözümler sunar.
• Su Kaynaklarının Yönetimi: Su kaynaklarının sürdürülebilir yönetimi ve etkin kullanımı, tarım ve hayvancılığın devamlılığı için kritiktir. Su tasarrufu sağlayan teknolojiler ve yöntemler teşvik edilmelidir.

10) Genç Nüfusun Köye Çekilmesi• Genç Çiftçi Programları: Genç nüfusu köye çekmek için özel programlar ve teşvikler oluşturulmalıdır. Bu kapsamda, genç çiftçilere yönelik hibe ve düşük faizli kredi imkanları sunulmalı, ayrıca tarım ve hayvancılık alanında eğitim ve danışmanlık hizmetleri sağlanmalıdır. Gençlerin modern tarım tekniklerini öğrenmeleri ve uygulamaları teşvik edilmelidir.
•Kariyer ve Girişimcilik Destekleri: Kırsal alanda girişimcilik faaliyetlerini destekleyen programlar oluşturulmalı, gençlerin köyde kendi işlerini kurmaları teşvik edilmelidir. Bu destekler arasında iş kurma hibeleri, mentorluk programları ve iş geliştirme danışmanlık hizmetleri bulunmalıdır. Genç girişimciler, kırsal ekonominin canlanmasına önemli katkılar sağlayabilir.

11)Emeklilere İkinci Bahar Projesi: Özellikle şehirlere yaşayan be emekli olanların köye ve tarım alanlarına dönüşü teşvik edilmelidir. Erken emeklilik kanununun çıkması sonrası genç emeklilerin sayısı arttı. Bu kişilerin toprakla ve verimli kullanılmayan araziler ile tekrar buluşması sağlanabilir. Bu kişilere modern ve organik tarım uygulamaları konusunda girişimcilik eğitimleri verilmelidir.

Not:

-Tarım liseleri tekrar açılmalı ve uygulamalı eğitimler ile teşvik edilmelidir.

-Manisa’da acilen Tarım Teknolojileri ve Ziraat Fakültesi açılmalı ve uygulama alanları oluşturulmalıdır.

-Köylerde arazi toplulaştırma projeleri hızlandırılmalı, kooperatifleşmeye, lisanslı depoculuk konusunda destek verilmelidir.

-Arıcılık, seracılık, büyükbaş ve küçükbaş hayvancılık teşvik edilmelidir.

-Orman vasfını yitirmiş arazilere zeytin, ceviz, kestane ve badem dikilerek köye yerleşen ve geri dönüş yapan kişilere kullanım hakları verilebilir.

Dr. Muzaffer Yurttaş

7 Ekim 2024 – Pazartesi